Choć badanie depresji poporodowej oficjalnie jest w standardach okołoporodowych, to wciąż w wielu placówkach trzykrotne badanie kobiet w kierunku depresji poporodowej nie jest wykonywane, a standardy są tylko na papierze. Fundacja „Twarze Depresji” rusza z 2. edycją kampanii społecznej „Nie Mamy się czego wstydzić!”. Depresja wśród kobiet ciężarnych i po porodzie należy do najbardziej przemilczanych tematów związanych ze zdrowiem psychicznym. Co trzecia Mama po urodzeniu dziecka choruje na depresję! Choroba ta dotyka również kobiety w ciąży.
8 marca kampanię zainauguruje bezpłatny webinar o leczeniu depresji w czasie ciąży i po porodzie, w którym weźmie udział ambasadorka kampanii, piosenkarka Anna Wyszkoni, a także dr n. med. Anna Nowak – lekarka, specjalistka psychiatra, Kierowniczka Poradni Zdrowia Psychicznego w Ciąży i Połogu w Centrum Terapii Dialog, dr n. med. Aneta Libera – psycholożka, psychoterapeutka konsultująca Mamy w Fundacji „Twarze Depresji”, a webinar poprowadzi Anna Morawska-Borowiec – psycholożka, prezeska Fundacji „Twarze Depresji”.
W mediach społecznościowych Fundacji „Twarze Depresji” będą pojawiać się grafiki oraz informacje dotyczące objawów depresji wśród Mam, stereotypów oraz leczenia tej choroby. Ponadto w ramach kampanii ukazał się „Poradnik dla Mam – depresja poporodowa”, którego autorką jest Anna Morawską-Borowiec, wydawcą: Lundbeck Poland. Poradnik ukazał się w nakładzie 6 tysięcy egzemplarzy i będzie przesłany do szpitali ginekologiczno-położniczych w całej Polsce. Placówki mogą zgłaszać zapotrzebowanie na materiały edukacyjne na adres: fundacja@twarzedepresji.pl.
Matki zwykle nie mówią najbliższym, że źle się czują. Kolejnym problemem jest bagatelizowanie objawów depresji. Nasza fundacja chce to zmienić. Druga edycja kampanii „Nie Mamy się czego wstydzić” w social mediach jest jednym z kroków. Organizatorem kampanii jest Fundacja „Twarze Depresji”, partnerami: Centrum Terapii Dialog i Lundbeck Poland, a patronem honorowym: Krajowy Konsultant w Dziedzinie Psychiatrii.
Już od dwóch lat, od marca 2022 r. Fundacja „Twarze Depresji” prowadzi program bezpłatnych, zdalnych konsultacji psychologicznych dla kobiet w ciąży i po porodzie, którego partnerem od października 2023 r. jest Lundbeck Poland. Nasi specjaliści zrealizowali już ponad 1,5 tys. bezpłatnych konsultacji dla Mam. Zdalne konsultacje dla Mam są często jedyną szansą – szczególnie w obliczu, gdy z końcem listopada 2023 r. przestał działać program „Przystanek Mama” finansowany przez Ministerstwo Zdrowia. Obecnie nasza fundacja jest jedyną w Polsce, która od ręki, bezpłatnie, bez kolejki i bez wychodzenia z domu zapewnia profesjonalną pomoc Mamą zmagającym się z depresją. Zapisy do programu są w zakładce „pomoc psychologiczna”.
Dzięki prywatnym darczyńcom nasza pomoc jest coraz szersza – 26.02.2024 r. uruchomiliśmy pierwszą grupę wsparcia online dla kobiet z depresją poporodową, którą prowadzi dr Aneta Libera.
Właśnie na świat przyszło Twoje dziecko, a Ty płaczesz i czujesz, że nie masz siły się nim opiekować? I w ogóle nie czujesz się, jak najszczęśliwsza osoba na świecie? W głowie kłębią się myśli o tym, że jesteś złą mamą, które mieszają się z poczuciem wstydu, złością, bezradnością. Nie Ty jedna tak możesz się czuć! Rośnie liczba mam cierpiących na depresję poporodową. Dlatego symbolicznie, w Dniu Kobiet – 08.03.2022 r. – Fundacja „Twarze depresji” uruchomiła pierwszy w Polsce program bezpłatnej, zdalnej pomocy psychologicznej dla kobiet w ciąży i po urodzeniu dziecka.
Czas pandemii był dla mam bardzo trudny. Już przed pandemią Światowa Organizacja Zdrowia informowała, że z depresją poporodową mierzy się od 10 do 30% kobiet, a badania kanadyjskie przeprowadzone na początku pandemii, mówią o ponad 40% kobiet. Ogromny stres związany z pandemią koronawirusa nie pozostał obojętny dla kobiet ciężarnych i mam po porodzie. Z danych zaprezentowanych w czasopiśmie naukowym „Lancet” wynika, że w czasie pandemii o jedną trzecią wzrosła liczba poronień i zgonów młodych matek. Niepokoił aż sześciokrotny wzrost przypadków ciąży pozamacicznej. Specjaliści alarmują, że coraz więcej kobiet cierpi na depresję poporodową, a dostęp do psychoterapii, która powinna być pierwszym krokiem do powrotu do zdrowia, wciąż jest niewystarczający. Również wśród rodzin pokutuje wiele stereotypów dotyczących leczenia depresji w przypadku kobiet ciężarnych i mam po porodzie. Wciąż wiele z nich słyszy krzywdzące słowa: „Weź się w garść” lub „Nie nadajesz się na matkę”, a ich choroba często nie jest akceptowana przez najbliższe otoczenie.
Czas oczekiwania na psychoterapię w zależności od regionu Polski sięga od miesiąca do nawet ośmiu miesięcy. W wielu miejscach w Polsce kobiety w ogóle nie mają dostępu do takiej profesjonalnej pomocy. Dlatego Fundacja Twarze Depresji od dwóch lat prowadzi program bezpłatnej, zdalnej pomocy psychologicznej dla kobiet w ciąży i po porodzie. Obecnie pomoc dla Mam umożliwia wsparcie finansowe Lundbeck Poland oraz prywatnych darczyńców. Świadczymy pomoc bezpłatnie, bez wychodzenia z domu, bez konieczności szukania opieki dla dziecka, czy dzieci, kiedy Mama ma sesję z psychologiem! W ramach naszego programu psycholodzy i psychoterapeuci udzielają konsultacji online, w formie wideorozmowy. Jedna sesja trwa 50 minut. Podczas spotkania kobieta otrzymuje diagnozę, wsparcie i psychoedukację. W tym programie mamy możliwość zapewnienia trzech bezpłatnych konsultacji. W naszej Fundacji od lutego 2024 r. prowadzimy również program bezpłatnej zdalnej pomocy psychologicznej i psychiatrycznej dla osób w kryzysie psychicznym realizowany dzięki wsparciu finansowemu Narodowego Instytutu Wolności. W tym programie mamy możliwość zapewnienia również Mamom pakiet 10 bezpłatnych konsultacji!
Program nie zastąpi stacjonarnej terapii, ale wielu kobietom pozwoli doczekać do odległego terminu, który otrzymały w swojej miejscowości w publicznej służbie zdrowia. Dla innych nasze konsultacje będą jedyną szansą porozmawiania ze specjalistą, bo w swoim miejscu zamieszkania (na wsi lub w małej miejscowości) w ogóle nie mają psychologów ani psychoterapeutów lub nie stać ich na prywatną konsultację w dużym mieście.
Depresja w czasie ciąży i poporodowa należą do jednych z najbardziej przemilczanych tematów z zakresu zdrowia człowieka. Mama chora na depresję potrzebuje profesjonalnej pomocy, by była w stanie zapewnić swojemu dziecku miłość i bezpieczeństwo. Przecież zdrowa mama to zdrowe dziecko, a pierwsze trzy lata rozwoju dziecka kształtują jego „kręgosłup psychiczny” na całe życie. W tym czasie, gdy mama mierzy się z nieleczoną depresją, dziecko będzie należeć do grupy wysokiego ryzyka zachorowania na depresje już w nastoletniości. Dlatego Fundacja Twarze Depresji walczy o szybką, zdalną, bezpłatną pomoc dla Mam, by nie tylko program utrzymać, ale zwiększać nasze możliwości pomocowe dzięki darczyńcom. Dziękujemy za każdy gest wsparcia!
Autorka felietonu: Anna Morawska-Borowiec – psycholożka, prezeska Fundacji Twarze Depresji
DEPRESJA W CZASIE CIĄŻY
Panuje powszechne przekonanie, że każda kobieta w ciąży powinna być szczęśliwa. W rzeczywistości ciąża nie stanowi okresu ochronnego i zaburzenia nastroju występują u ok. 14 do 23% kobiet w ciąży. Jednak rozpoznawanie depresji w ciąży może być trudne, gdyż wiele objawów charakterystycznych dla ciąży występuje także w depresji, np. spadek energii, wyczerpanie, zaburzenia snu i apetytu.
Depresja to choroba, którą należy leczyć
Depresja w ciąży to nie tylko kwestia samopoczucia – to choroba całego organizmu. Podniesione poziomy kortyzolu i adrenaliny wpływają negatywnie na rozwijające się dziecko i mogą prowadzić do wczesnego porodu, niskiej wagi urodzeniowej oraz długoterminowych skutków emocjonalnych i behawioralnych u dziecka.
Kobieta w ciąży powinna skontaktować się z psychiatrą, jeśli doświadcza takich objawów jak:
• smutek,
• przygnębienie,
• negatywne myśli,
• zmniejszenie energii i motywacji,
• uczucie napięcia czy niepokoju,
• rozdrażnienie,
• stałe zmęczenie,
• problemy z pamięcią,
• kłopoty ze snem,
• problemy z jedzeniem (częściej brak apetytu niż nadmierny apetyt),
• niemożność odczuwania przyjemności,
• poczucie bezsensu, bezwartościowości,
• nadmierne zamartwianie się.
Leczenie depresji w ciąży to przede wszystkim: psychoedukacja, wsparcie bliskich, dbanie o zdrowy styl życia, korzystanie z pomocy psychologicznej lub psychoterapii. Ciąża jest bardzo dobrym momentem na pracę psychoterapeutyczną. Istotne jest, aby psychoterapeuta pracujący z kobietą ciężarną rozumiał specyfikę tego okresu. Jeżeli objawy są nasilone korzystamy z leczenia farmakologicznego. Dane, które posiadamy pozwalają bezpiecznie leczyć przyszłe mamy i zapobiegać późniejszym trudnościom u ich dzieci.
Lekarze obawiają się stosowania leków w ciąży z powodu wpływu na dziecko, zapominają, że depresja też wpływa negatywnie na dziecko. Ciekawe jest to, że jeśli kobieta ma w ciąży nadciśnienie lub zapalenia płuc, wówczas lekarze nie mają wątpliwości, co do konieczności wprowadzenia leczenia. W przypadku depresji jest inaczej, tak jakbyśmy zapominali, że to też jest choroba wymagająca leczenia.
Jeżeli kobieta przyjmuje leki na depresję, zajście w ciąże nie jest powodem do ich odstawienia, tylko do konsultacji z lekarzem prowadzącym. Niekontrolowane odstawienie leków może prowadzić do nawrotu i nasilenia choroby.
DEPRESJA POPORODOWA
Okres poporodowy to czas szczególnej wrażliwości, który niesie ze sobą ryzyko wystąpienia zaburzeń nastroju. Ok. 80% mam kilka dni po porodzie doświadcza krótkotrwałego stanu tzw. „baby blues”, czyli przemijającego smutku, chwiejność nastroju. Stan ten trwa ok. 10 dni i nie wymaga leczenia, ale wsparcia i pomocy bliskich. Jeśli objawy nie ustępują po 10-14 dniach, należy zgłosić się po pomoc do specjalisty.
Zdarza się, że baby blues jest początkiem depresji poporodowej, której doświadcza ok. 20-30 proc. kobiet. Objawy mogą wystąpić nawet do roku po porodzie. Rozpoznanie depresji poporodowej również nie jest łatwe. Lęk, niepokój, wahania nastroju są typowe dla tego okresu. Kiedy zatem udać się do psychiatry? Pomocna w decyzji może być Edynburska Skala Depresji Poporodowej – to badanie przesiewowe, które można wykonać w domu:
https://przystanekmama.copernicus.gda.pl/test-dla-mam/
Niezwykle istotne jest leczenie depresji poporodowej, ponieważ mama, która jej doświadcza może mieć trudność w budowaniu prawidłowej relacji ze swoim potomkiem, a ta jest kluczowa dla rozwoju dziecka. Obecnie dostępne są leki przeciwdepresyjne, które bezpiecznie można stosować karmiąc dziecko piersią.
Coraz więcej specjalistów zdrowia psychicznego szkoli się i posiada kompetencje, aby właściwie pomagać kobietom z depresją w okresie okołoporodowym. Dlatego szukajmy wsparcia i zgłaszajmy się do takich osób.
Autorka felietonu: lek. med. Anna Nowak, lekarka specjalistka psychiatra, Kierowniczka Poradni Zdrowia Psychicznego w Ciąży i Połogu w Centrum Terapii Dialog